De Ishikawa Fishbone is een eenvoudige methode en ontwikkeld door Kaory Ishikawa voor het verbeteren van de productieprocessen en bijbehorende kwaliteitscontrole. Het kwaliteitselement is het meest verbonden met de ‘het oorzaak-en-gevolg-diagram’. Een techniek met de naam ‘causaal schema’ wat een eenvoudige, maar grafische methode heeft om een keten van oorzaken en gevolgen voor te stellen en het logische verband tussen variabelen aan te duiden.
De Ishikawa Fishbone wordt ook wel visgraat, herringbone, fishbone of de ‘Cause-and-Effect diagram’ genoemd. De methode staat ook nauw in releatie met de 6M methode omdat bij het ordenen van mogelijke oorzaken 6 basis categorieën vooraf gedefinieerd zijn waaruit de oorzaak of oorzaken uit kunnen komen.
- De probleemomschrijving noemen we de Y
- De gevonden mogelijke oorzaken binnen de categorieën noemen we de X’n (X1, X2, X3etc…)
De 6 basis categorieën zijn als volgt benoemd;
- Methode
- Materiaal
- Mens
- Management
- Milieu
- Machine
Bovenstaande lijst kan soms verschillen afhankelijk van de situatie. Een voorbeeld van een Ishikawa Fishbone is rechts te zien.
Wanneer gebruik je een Ishikawa Fishbone?
Het opstellen van een Cause-and-Effect Diagram kan nuttig zijn wanneer een organisatie:
- Op zoek is naar een of meerdere mogelijke oorzaken binnen een specifiek proces of situatie
- Leg relaties of zoek naar interacties tussen processen die zichtbaar zijn met betrekking tot specifiek proces
- Analyseren van bestaand probleem, het doel is het zoeken en opstarten van corrigerende maatregelen
- Inzicht verkrijgen in een proces en kennis van medewerkers vergroten
- Identificeren van mogelijke verbeteringstrajecten
Enkele voordelen van een Ishikawa Fishbone
- Zoeken naar de root causes (oorzaken)
- Een visuele die inbreng van elk individu in een groep aanmoedigt
- Gebruik is eenvoudig, duidelijk en makkelijk te begrijpen
- Vergroot kennis van het proces, probleem of situatie
Stappenplan van een Ishikawa Fishbone
Bepalen en definiëren onderwerp, het identificeren en beschrijven van de uitkomst (probleem, situatie, proces, uitkomst).
- Bespreek en bepaal het onderwerp
- Gebruik operationele definitie
- Definieer met korte zinnen en statements
Voorbereiding van de Fishbone
- Gebruik bijvoorbeeld een Whiteboard of groot formaat papier en teken een visgraatdiagram op
- Teken een horizontale lijn met een pijl die naar rechts wijst;
- Aan de rechterkant bepaal en beschrijf je de uitkomst zoals bij de eerste stap gedefinieerd is
- Voorbeeld: Kwaliteit van een eindeproduct is niet stabiel.
Selecteren van categorieën
Selecteren van de standaard categorieën voor de cause-and-effect diagram.
Afhankelijk van de voor gedefinieerde uitkomst kan een van onderstaande categorieën in het tabel gebruikt worden om de visgraatdiagram verder aangevuld worden;
| 3 M’s en P | Method, Material, Machine and People |
| 4 P’s | Policies, Procedures, People and Plant |
| 6 / 8 M’s | Machine, Method, Material, Man Power, Measurement, Management / Maintenance & Mother nature |
| 8 P’s | Product/Service, Price, Place, Promotion/Entertainment, People, Process, Productivity & Quality |
| 4 s | Surroundings, Suppliers, Systems, Skills |
Let op! Bovenstaand tabel zijn de meest gebruikte categorieën, niet inhoudende dat er andere categorieën in gebruik zijn.
Identificeren oorzaken
Nu moeten de primaire oorzaken geïdentificeerd worden die bijdrage aan de uitkomst leveren Iedereen mag mogelijke oorzaken bedenken, plaats deze onder een of meerdere categorieën die van toepassing zijn Wanneer een enkele oorzaak onder meerdere categorieën geplaatst kunnen worden kan dit in de visgraatdiagram opgetekend worden
Kern van oorzaak bepalen
Wees zeker ervan dat de kern of oorzaak/oorzaken duidelijk is en dat het belangrijk is om de 5 Why-techniek toe te passen. Wil je de deze techniek in de praktijk brengen kijk dan ook eens naar het volgende Youtube filmpje. Het gebruik van deze techniek wordt vooral toegepast in de Analyse fase van het DMAIC model om een goed inzicht van de huidige situatie te kunnen krijgen, deze kan dan gebruikt worden om eventueel verdere onderzoeken en de mogelijke oplossingen toe te passen binnen je Lean 6 Sigma project.